Đề xuất chọn ngày 31/5 hằng năm là ‘Ngày toàn dân tiết kiệm, chống lãng phí’
Tại phiên họp thứ 47 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội vào sáng 10/9, Chính phủ đã trình tờ trình về việc bổ sung dự án Luật Tiết kiệm, chống lãng phí (sửa đổi) vào Chương trình lập pháp năm 2025. Một trong những đề xuất đáng chú ý nhất là quy định ngày 31/5 hằng năm là “Ngày toàn dân tiết kiệm, chống lãng phí”.
Ý nghĩa của ngày 31/5
Trình bày tờ trình, Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết, việc chọn ngày 31/5 mang ý nghĩa đặc biệt. Đây là ngày bài viết “Thế nào là Kiệm” trong tác phẩm “Cần, kiệm, liêm, chính” của Chủ tịch Hồ Chí Minh được đăng trên báo “Cứu quốc”.
“Mục đích của việc này là nâng cao nhận thức, ý thức của toàn xã hội đối với công tác tiết kiệm, chống lãng phí, tạo sức lan tỏa rộng khắp, hướng đến xây dựng văn hóa tiết kiệm, chống lãng phí trong xã hội”, ông Nguyễn Hải Ninh nhấn mạnh.
Ba nội dung lớn của dự án Luật sửa đổi
Dự án Luật Tiết kiệm, chống lãng phí (sửa đổi) dự kiến tập trung vào 3 nhóm nội dung chính để giải quyết triệt để các vấn đề còn tồn tại.
1. Xây dựng văn hóa tiết kiệm, chống lãng phí
Dự luật hướng tới việc nâng cao tính chủ động, tự nguyện và tự giác trong toàn xã hội thông qua các quy định cụ thể:
- Quy định rõ quyền và trách nhiệm: Làm rõ trách nhiệm của người đứng đầu, cán bộ, công chức, viên chức và cả trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng của nhân dân.
- Đưa vào quy chế, hương ước: Vấn đề tiết kiệm, chống lãng phí phải được thể chế hóa trong nội quy, quy chế làm việc của cơ quan và hương ước, quy ước của cộng đồng.
- Chiến lược quốc gia: Thủ tướng sẽ ban hành Chiến lược quốc gia về phòng, chống lãng phí, thay thế cho các chương trình tổng thể theo giai đoạn như trước đây. Dựa trên đó, các bộ, ngành, địa phương sẽ xây dựng chương trình hành động hàng năm.
2. Nhận diện và xử lý hành vi lãng phí
Để có cơ sở xử lý, dự luật sẽ xây dựng cơ chế nhận diện và chế tài xử lý rõ ràng:
- Cụ thể hóa khái niệm: Định nghĩa rõ ràng “tiết kiệm” và “lãng phí” để làm căn cứ xác định “hành vi gây lãng phí”.
- Phân loại hành vi vi phạm: Quy định các nhóm “hành vi gây lãng phí” và “hành vi vi phạm trong tổ chức thực hiện”, giao Chính phủ quy định chi tiết.
- Chế tài xử lý nghiêm khắc: Tùy mức độ vi phạm, cá nhân, tổ chức có thể bị xử phạt hành chính, truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc xử lý kỷ luật.
- Miễn trừ trách nhiệm: Bổ sung quy định miễn trừ trách nhiệm cho các trường hợp cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm vì lợi ích chung, hoặc các rủi ro trong nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo.
3. Hoàn thiện cơ chế giám sát, kiểm tra, thanh tra
Dự luật tăng cường tính minh bạch và răn đe thông qua việc hoàn thiện cơ sở pháp lý cho công tác giám sát:
- Công khai bắt buộc: Các chương trình, kế hoạch, báo cáo kết quả tiết kiệm, chống lãng phí và thông tin về hành vi lãng phí cùng kết quả xử lý phải được công khai.
- Hình thức công khai: Việc công khai được thực hiện qua một trong ba hình thức: trên phương tiện thông tin đại chúng, trên trang thông tin điện tử, hoặc trên cơ sở dữ liệu quốc gia về tiết kiệm, chống lãng phí.
- Tăng cường kiểm tra, thanh tra: Kiểm tra được xác định là nhiệm vụ thường xuyên. Hoạt động thanh tra sẽ được thực hiện thông qua thanh tra hành chính, chuyên ngành hoặc qua giải quyết khiếu nại, tố cáo.
- Đảm bảo quyền giám sát: Quy định rõ các chủ thể có quyền giám sát và trách nhiệm của người đứng đầu trong việc bảo đảm quyền giám sát của công dân và tổ chức.
Trên cơ sở các nội dung trên, Chính phủ đề nghị bổ sung dự án Luật vào Chương trình lập pháp năm 2025, dự kiến trình Quốc hội cho ý kiến và thông qua tại Kỳ họp thứ 10 vào tháng 10/2025.