Trung Quốc cấm sữa hoàn nguyên: Ngành sữa Việt Nam đối mặt thách thức lớn

Theo thông báo từ Vụ Phát triển thị trường nước ngoài (Bộ Công Thương), Trung Quốc đã ban hành một quy định mới có thể tác động lớn đến hoạt động xuất khẩu của ngành sữa Việt Nam. Cụ thể, nước này đã sửa đổi Tiêu chuẩn an toàn thực phẩm quốc gia đối với sữa tiệt trùng (GB 25190-2010), đặt ra những yêu cầu khắt khe hơn về nguyên liệu sản xuất.

Quy định mới của Trung Quốc về sữa tiệt trùng

Nội dung cốt lõi của Phụ lục sửa đổi số 1 là việc loại bỏ hoàn toàn việc sử dụng sữa hoàn nguyên (sản phẩm được pha lại từ sữa bột hoặc sữa cô đặc với nước) làm nguyên liệu cho sữa tiệt trùng.

Theo quy định mới, các sản phẩm sữa tiệt trùng, bao gồm cả sữa UHT (tiệt trùng nhiệt độ cực cao) và sữa tiệt trùng giữ nhiệt, sẽ chỉ được phép sử dụng một trong hai loại nguyên liệu sau:

• Sữa bò tươi
• Sữa dê tươi

Cùng với đó, các quy định liên quan đến yêu cầu kỹ thuật của sữa bột hoàn nguyên và việc ghi nhãn sản phẩm có sử dụng sữa hoàn nguyên cũng bị bãi bỏ.

Tác động trực tiếp đến doanh nghiệp sữa Việt Nam

Vụ Phát triển thị trường nước ngoài nhận định, sự thay đổi này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến nhiều doanh nghiệp Việt Nam, do việc sử dụng sữa hoàn nguyên trong sản xuất sữa tiệt trùng vẫn còn phổ biến tại nước ta.

Thời hạn chót để tuân thủ quy định mới là ngày 16 tháng 9 năm 2025. Sau mốc thời gian này, các sản phẩm sữa tiệt trùng của Việt Nam có sử dụng sữa hoàn nguyên sẽ không còn được công nhận là “sữa tiệt trùng” theo tiêu chuẩn mới của Trung Quốc. Điều này đồng nghĩa với việc chúng không thể tiếp tục xuất khẩu vào thị trường này dưới nhóm mã hàng hiện tại.

Doanh nghiệp buộc phải thay đổi để tồn tại

Để tiếp tục duy trì hoạt động xuất khẩu sang Trung Quốc, các doanh nghiệp Việt Nam không còn lựa chọn nào khác ngoài việc phải điều chỉnh công thức sản phẩm, chuyển đổi hoàn toàn sang sử dụng sữa tươi nguyên liệu.

Quá trình chuyển đổi này tiềm ẩn nhiều rủi ro:

• Gián đoạn xuất khẩu: Nếu không kịp thời điều chỉnh quy trình sản xuất, hồ sơ và nhãn mác, hoạt động xuất khẩu có thể bị đình trệ.
• Thay đổi phân loại sản phẩm: Các sản phẩm sử dụng sữa hoàn nguyên sẽ phải đăng ký dưới dạng “sữa pha chế”, làm giảm đáng kể khả năng tiếp cận thị trường, đặc biệt khi sữa tiệt trùng chiếm tới 82,9% thị phần sữa lỏng tại Trung Quốc.
• Chi phí tăng cao: Doanh nghiệp sẽ phải đối mặt với hàng loạt chi phí phát sinh, từ giá nguyên liệu sữa tươi cao hơn, chi phí điều chỉnh dây chuyền sản xuất, cho đến rủi ro về việc đảm bảo nguồn cung sữa tươi ổn định.

Những yếu tố này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến năng lực cạnh tranh về giá và khả năng duy trì thị phần của sản phẩm sữa Việt Nam tại thị trường tỷ dân.

Phản ứng của cơ quan quản lý và bối cảnh thị trường

Trước tình hình này, Vụ Phát triển thị trường trong nước đã kiến nghị lãnh đạo Bộ Công Thương giao Cục Công nghiệp chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan để nghiên cứu, đánh giá tác động và đề xuất chính sách phù hợp để quản lý và phát triển ngành sữa.

Trung Quốc hiện là một trong những thị trường tiêu thụ sữa lớn và tiềm năng nhất thế giới. Năm 2023, sản lượng sữa tiệt trùng (UHT) tại đây đạt khoảng 8-9 tỷ lít, với doanh thu bán lẻ ước tính 1.198 tỷ nhân dân tệ (khoảng 165 tỷ USD).

Thống kê 5 tháng đầu năm 2025 cho thấy kim ngạch xuất khẩu một số sản phẩm sữa của Việt Nam sang Trung Quốc như sau:

• Sữa tươi, sữa UHT…: 81,5 ngàn USD
• Sữa đặc, sữa ngọt…: 33,3 ngàn tấn
• Bơ, sữa chua, kem và các sản phẩm lên men: 202,6 ngàn USD