Đặc xá 2/9/2025: Toàn bộ điều kiện và các trường hợp không được xét

Nhân dịp kỷ niệm 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945 – 2/9/2025), Quyết định số 1244/2025/QĐ-CTN đã được ban hành, quy định về việc đặc xá tha tù trước thời hạn. Thời gian đã chấp hành án phạt tù để xét đặc xá sẽ được tính đến hết ngày 31/8/2025.

Đối tượng được xem xét đặc xá

Theo Điều 2 của Quyết định, các đối tượng được xem xét đặc xá bao gồm:

• Người đang chấp hành án phạt tù có thời hạn.
• Người bị kết án tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn.
• Người đang được tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù.

Điều kiện được đề nghị đặc xá

Điều 3 của Quyết định quy định chi tiết các điều kiện mà phạm nhân cần đáp ứng để được đề nghị đặc xá.

1. Đối với người đang chấp hành án phạt tù

Người đang chấp hành án phạt tù có thời hạn hoặc người bị kết án tù chung thân đã được giảm án phải đáp ứng đầy đủ các điều kiện sau:

• Có ý thức cải tạo tốt: Được xếp loại chấp hành án phạt tù từ “khá” trở lên, với số quý liên tục liền kề thời điểm xét duyệt được quy định cụ thể theo mức án.
• Đã chấp hành đủ thời gian án phạt tù tối thiểu:
  • Ít nhất 1/3 thời gian đối với án tù có thời hạn.
  • Ít nhất 14 năm đối với án tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn.
  • Lưu ý: Thời gian đã được giảm án trước đó không được tính vào thời gian đã chấp hành.
• Đã chấp hành xong hình phạt bổ sung: Bao gồm phạt tiền và án phí.
• Đã thi hành xong nghĩa vụ dân sự: Bao gồm trả lại tài sản, bồi thường thiệt hại, đặc biệt là đối với các tội phạm tham nhũng. Trong một số trường hợp khó khăn đặc biệt, có thể xem xét nếu đã thi hành được một phần.
• Không gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự khi được đặc xá.
• Không thuộc các trường hợp không được đề nghị đặc xá quy định tại Điều 4.

2. Đối với người đang được tạm đình chỉ chấp hành án

Người đang được tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù phải có đủ các điều kiện sau:

• Đáp ứng các điều kiện về ý thức cải tạo, thời gian chấp hành án tối thiểu, hình phạt bổ sung, nghĩa vụ dân sự và không gây ảnh hưởng an ninh, trật tự như người đang chấp hành án tại trại giam.
• Chấp hành nghiêm chỉnh pháp luật trong thời gian được tạm đình chỉ.

3. Các trường hợp đặc biệt được giảm yêu cầu về thời gian chấp hành án

Phạm nhân chỉ cần chấp hành ít nhất 1/4 thời gian (án có thời hạn) hoặc 12 năm (án chung thân đã giảm) nếu thuộc một trong các trường hợp sau:

• Lập công lớn trong thời gian chấp hành án.
• Là người có công với cách mạng hoặc thân nhân liệt sĩ, người có công.
• Đang mắc bệnh hiểm nghèo hoặc ốm đau thường xuyên không thể tự phục vụ.
• Khi phạm tội là người dưới 18 tuổi.
• Từ đủ 70 tuổi trở lên.
• Có hoàn cảnh gia đình đặc biệt khó khăn và là lao động duy nhất.
• Phụ nữ có thai hoặc có con dưới 36 tháng tuổi ở cùng trong trại giam.
• Là người khuyết tật nặng hoặc đặc biệt nặng.

4. Đối với người dưới 18 tuổi

Người dưới 18 tuổi đang chấp hành án phạt tù chỉ cần có đủ điều kiện về xếp loại cải tạo và không thuộc diện bị cấm, đồng thời đã chấp hành ít nhất 1/4 thời gian phạt tù (hoặc 1/3 đối với một số tội danh nghiêm trọng) là có thể được đề nghị đặc xá.

Các trường hợp không được đề nghị đặc xá

Điều 4 của Quyết định nêu rõ 14 trường hợp không được đề nghị đặc xá, dù có đủ các điều kiện nêu trên. Các trường hợp chính bao gồm:

1. Bị kết án về các tội xâm phạm an ninh quốc gia (phản bội Tổ quốc, gián điệp, khủng bố nhằm chống chính quyền nhân dân,…), tội phá hoại hòa bình, chống loài người và tội phạm chiến tranh.
2. Bản án đang bị kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm theo hướng tăng nặng.
3. Đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự về hành vi phạm tội khác.
4. Trước đó đã được đặc xá.
5. Có từ 2 tiền án trở lên.
6. Thời hạn chấp hành án phạt tù còn lại quá dài (trên 8 năm hoặc trên 10 năm tùy trường hợp).
7. Bị kết án về tội phạm rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng xâm phạm an ninh quốc gia.
8. Phạm các tội đặc biệt nghiêm trọng như giết nhiều người, hiếp dâm người dưới 16 tuổi, cướp tài sản có vũ khí, mua bán người…
9. Phạm tội cướp tài sản, bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản mà thời hạn tù còn lại trên 1-3 năm tùy mức án.
10. Phạm tội về ma túy mà thời hạn tù còn lại trên 6 tháng – 3 năm tùy mức án.
11. Phạm tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe do cố ý mà thời hạn tù còn lại trên 2-3 năm tùy mức án.
12. Là người chủ mưu, cầm đầu, phạm tội có tổ chức hoặc có tính chất chuyên nghiệp.
13. Có căn cứ khẳng định đã từng sử dụng trái phép chất ma túy.
14. Bị kết án do phạm từ ba tội trở lên.

Đặc xá trong trường hợp đặc biệt

Điều 5 quy định, trong những trường hợp đặc biệt, Chính phủ sẽ phối hợp với Tòa án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao và các cơ quan liên quan để lập hồ sơ đề nghị đặc xá, trình Chủ tịch nước xem xét, quyết định theo quy định của Luật Đặc xá.